در سال 1351 خورشیدی وقتی باستان شناسان مشغول حفاری در شهر باستانی شوش بودند به حفره بزرگی رسیدند که مجسمه ای به طول 36/2 متر در آن قرار داشت. این مجسمه بدون سر بود و در ادامه حفاری ها سر آن هرگز پیدا نشد. بعد از بررسی های علمی و مطالعه خط های روی بدنه مجسمه معلوم شد این تندیس داریوش است که به دست هنرمندان مصری ساخته شده است و به معبد آتوم در مصر اهدا شده بوده اما بعدها به علت نامعلومی به ایران آورده شده و در جلو ورودی کاخ هخامنشی شوش قرار داده شده است. از آسیب های مجسمه و شکسته شدن سر آن معلوم است که سپاهیان اسکندر بعد از حمله به شوش و کاخ سلطنتی به این تندیس نیز آسیب رسانده اند.

داریوش هخامنشی

این تندیس که هم اکنون در موزه ایران باستان در تهران نگهداری می شود از سنگی یک پارچه به ارتفاع 36/2 متر تراشیده شده است و وزن آن به چندین تن می رسد. تندیس به حالت ایستاده قرار دارد. پای چپش، کمی جلوتر از پای راست و بازوی راست به حالت افتاده قرار گرفته، با دست راست نیز چوب دستی کوتاهی را محکم گرفته است. ساعد چپ تندیس  بر روی سینه قرار گرفته است. بر روی هر دو مچ دست، النگویی ساده دیده می شود. داریوش لباس رسمی مراسم هخامنشیان را به تن دارد. لباسی چین دار با آستین هایی بلند که به صورت مورب برش داده شده است و کمربندی که در جلو گره می خورد، خنجری نیز در این کمربند جای داده شده. روی چین های سمت راست لباس داریوش، کتیبه ای به خط  میخی و در سمت چپ، کتیبه ای به خط هیروگلیف حک شده است. بر روی کمربند نیز نام داریوش به خط هیروگلیف نقش شده است.

روی پایه مجسمه نیز تزئیناتی حجاری شده است. در بخش جلو دو خدای مصری در حال گره زدن گیاه نیلوفر آبی و لوتوس هستند. این نشانه پیوند میان مصر علیا و مصر سلفا است.